Vitamine D en K status en de relatie tot bloeddruk en hypertensie

12 maart 2019

In 2018 werd de James Lind prijs voor de eerste keer uitgereikt. De onderzoekers werden met de prijs in het zonnetje gezet. De James Lind Prijs erkent het meest impactvolle wetenschappelijke onderzoek waarbij één of meerdere fysiologisch actieve (voedings)stof(fen) een rol spelen en de meest waardevolle toepassing ervan in praktijk. Hanne van Ballegooijen won in de categorie onderzoek met ‘Lage vitamine D en K niveaus en hoge bloeddruk’ van Amsterdam Universiteit Medisch Centrum. Naast een award en een oorkonde ontving het onderzoeksteam een cheque ter waarde van € 5.000,-. Wat vonden ze van de onderscheiding? En hoe wordt het gewonnen bedrag ingezet? Lees hier het uitgebreide interview met Hanne van Ballegooijen.

1. Zou je jezelf kort willen introduceren?

Ik ben Hanne van Ballegooijen, voedingswetenschapper en epidemioloog. Ik heb Voeding en Gezondheid gestudeerd aan de universiteit van Wageningen. Na kort bij Unilever te hebben gewerkt, ben ik het onderzoek ingerold en heb ik promotieonderzoek gedaan naar vitamine D en de onderliggende mechanismen van hart- en vaatziekten bij de Vrije Universiteit in Amsterdam. Ik ben door de jaren heen echt gegrepen door het onderzoek en de academische wereld. Ik heb verschillende Post-doc posities gehad waaronder één in Amerika. Daarna ben ik in Nederland gaan werken bij de nefrologie, onderdeel van interne geneeskunde. Ik bestudeer nog steeds de relatie tussen voeding en hart- vaatziekten, in kwetsbare groepen zoals mensen met nierfalen. Deze mensen hebben vaak een tekort aan voedingstoffen. Iedere dag zie ik de patiënten in bedden voorbij rollen en ik probeer voor deze mensen een stukje kwaliteit van leven toe te voegen door voedingsonderzoek, met name toegespitst op vitamines. Ook ben ik betrokken bij onderwijs: ik geef colleges en ik begeleid studenten en promovendi.

2. Hoe is de James Lind prijs bij het onderzoeksteam ontvangen?

Het was een grote verassing! We hadden zelf een onderzoek ingediend dat eigenlijk nog in de kinderschoenen stond, deze werd helaas niet genomineerd. Toen kwamen we erachter dat iemand ons onderzoek over vitamine D en K status had ingediend. Vervolgens kreeg ik een mail dat het onderzoek was genomineerd voor de James Lind prijs 2018 en daar waren we heel blij mee! We hadden niet verwacht dat het onderzoek, beschreven in een artikel voor ouderen, opgepikt zou worden en waren blij verrast dat mensen het hadden ingediend. Toen ben ik er ook vol tegen aangegaan en heb ik mijn netwerk opgeroepen om te stemmen.

3. Kan je iets vertellen over je onderzoek dat heeft gewonnen?

Vitamine D en vitamine K zijn beide vet oplosbare vitamines en mijn hypothese is dat ze samen functioneren. Bij gezonde ouderen (55-65 jaar) heb ik naar de bloedwaardes van deze vitamines gekeken en de relatie met bloeddruk en hypertensie. We zagen dat gezonde ouderen met een optimale bloedspiegel van zowel vitamine D als vitamine K een lagere bloeddruk hadden en een veel minder grote kans op het ontwikkelen van hypertensie.

4. Heb je enig inzicht in of de uitkomsten van je onderzoek al in de praktijk worden toegepast?

Daar is het eigenlijk nog te vroeg voor. Er is meer onderzoek nodig om te kunnen adviseren of ouderen bijvoorbeeld anders moeten eten of supplementen moeten innemen, en dan ook specifiek enkelvoudige vitamines of multivitamines. Hier zijn we druk mee bezig en we hopen dat we het onderzoek naar een hoger niveau kunnen tillen.

5. Zie jij een rol voor suppletie kijkend naar de uitkomsten van je onderzoek?

Ik vind dat je voorzichtig moet zijn met suppletie. De lange termijn effecten zijn nog niet altijd goed in kaart gebracht, ondanks het feit dat supplementen veilig blijken te zijn op korte termijn. Bij het slikken van één vitamine kan je het niveau van een andere vitamine veranderen met complicaties als gevolg. Voor bepaalde groepen kan suppletie erg waardevol zijn. Daarnaast ben ik ook voor de holistische aanpak, de som van het totale pakket is meer dan alleen losse nutriënten. Ik denk dat meer onderzoek naar het combineren van vet oplosbare vitamines, de mechanismes hierachter, en de risico’s van suppletie op lange termijn nodig is.

6. Hoe verwacht je dat je onderzoek bijdraagt aan gezondheidswinst?

Er is een grote, sterk groeiende groep mensen in Nederland met hartfalen. Met onderzoek hopen we meer kennis te creëren over de mechanismen van hartfalen. Met als uiteindelijke doel om hartfalen te voorkomen. Veel mensen hebben chronische ziekten en onderzoek en kennis op dit gebied is erg waardevol.

7. Aan welk onderzoek ga je de James Lind prijs 2018 besteden en wat hoop je ermee te kunnen bereiken?

De laatste 3 maanden zijn er grote goede studies uitgebracht, die laten zien dat er op de lange termijn geen positieve effecten zijn van vitamine D op grote uitkomstmaten zoals hart- en vaatziekten en kanker. Dit kan mogelijk verklaard worden doordat vitamine D suppletie een vitamine K tekort induceert, waardoor je een ander mechanisme beïnvloedt. Ik wil graag de James Lind prijs inzetten om te onderzoeken of vitamine D suppletie op de lange termijn een vitamine K tekort kan opwekken in gezonde mensen, mensen met hartfalen en mensen met een beginstadium van nierfalen.