Omgevingsfactoren vormen het microbioom van Nederlanders

29 juni 2022

Veranderingen in de samenstelling en functie van het darmmicrobioom worden in verband gebracht met een breed scala aan gezondheidsproblemen. Alle bacteriën, virussen, schimmels en gisten samen in darmen, vormen het darmmicrobioom. De kenmerken van een gezond microbioom zijn nog onduidelijk. Net zoals in hoeverre de samenstelling van het darmmicrobioom wordt bepaald door erfelijkheid, omgevingsfactoren of gezondheidsfactoren. In het ‘Dutch Microbiome Project’ hebben Groningse wetenschappers onderzoek gedaan naar de samenstelling van een gezond darmmicrobioom en welke factoren invloed hebben op de samenstelling.

Een van de grootste onderzoeken tot nu toe

In het recent gepubliceerde onderzoek van het ‘Dutch Microbiome Project’ werd de samenstelling en functie van het darmmicrobioom, bij meer dan 8.200 deelnemers aan de Lifelines cohort, bepaald. Het onderzoek is daarmee een van de grootste darmmicrobioom onderzoeken tot nu toe. De Lifelines cohort verzamelt lichaamsmateriaal voor onderzoek naar gezond ouder worden. Dit materiaal wordt beschikbaar gesteld voor wetenschappelijk onderzoek.

Het onderzoek bevatte gezonde deelnemers, maar ook mensen met verschillende ziekten. Het unieke aan dit onderzoek is dat er deelnemers van verschillende generaties binnen dezelfde families meedoen. Bij alle deelnemers werden verschillende parameters uit het darmmicrobioom vergeleken met 241 gezondheids- en levensstijlfactoren. Deze factoren weerspiegelden de fysieke en mentale gezondheid, medicatiegebruik, voeding, sociaaleconomische factoren, de plek waar iemand opgroeide en de huidige samenstelling van het huishouden.

Samenleven heeft meer invloed op microbioom dan erfelijkheid

Uit de resultaten van het onderzoek blijkt dat leefstijl en leefomgeving een grotere invloed hebben op de samenstelling van het darmmicrobioom dan erfelijkheid. Mensen die in hetzelfde huishouden wonen hebben, of ze nu familie van elkaar zijn of niet, grote overeenkomsten in hun darmmicrobioom samenstelling. Daarnaast blijkt het dat wanneer familieleden niet meer samen wonen, de overeenkomsten in het microbioom in de loop van de tijd afnemen.

De onderzoekers konden door de familiare structuur in het onderzoek achterhalen dat ongeveer 15% van de bacteriën wel een erfelijk effect hebben. Deze bacteriën bleven binnen families stabiel, zelfs als ze al jaren niet meer samenleven.

Microbiomen geassocieerd met ziekte en gezondheid

Dit onderzoek liet, net als eerdere onderzoeken, zien dat meerdere soorten bacteriën zijn geassocieerd met verschillende aandoeningen zoals, hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en maag- en darmziekten. Een nieuw resultaat wasdat bij mensen met een andere ziekte, wel dezelfde patronen in microboom werden gevonden. Verschillende ziekten laten dus dezelfde veranderingen in het microbioom zien. Dit wordt door de onderzoekers gedeelde dysbiose genoemd. Door de ontdekking van het ‘ongezonde patroon’ hebben de onderzoekers ook de kenmerken van een ‘gezond patroon’ vast kunnen stellen. Ze zagen namelijk bij gezonde mensen ook patronen in de microbioom samenstelling.

Omgevingsfactoren voor een gezonder microbioom

De onderzoekers hebben ook gekeken welke omgevingsfactoren invloed hebben op de samenstelling van het darmmicrobioom. Het aanpassen van deze factoren kan volgens de onderzoekers een weg zijn naar een betere gezondheid.

Uit de resultaten bleek dat de bekende factoren zoals voeding, medicijnen en ziekte inderdaad invloed hebben op de samenstelling. Echter bleken ook andere factoren een sterkte invloed te hebben. Mensen die in een groene omgeving leven, met weinig vervuiling en fijnstof, hebben een gezonder darmmicrobioom. Ook bleek dat de omgeving waarin iemand is opgegroeid op latere leeftijd nog invloed te hebben. Deelnemers die opgegroeid waren in een stad of in een gezin waar werd gerookt hadden een minder gezonde samenstelling van het darmmicrobioom.

Toekomst voor interventies

De onderzoekers concluderen dat dit onderzoek de kracht van grootschalig onderzoek laat zien. Ook concluderen ze dat dit onderzoek een rijke bron is voor toekomstige interventiestudies op het gebied van het microbioom.

Gacesa, R., Kurilshikov, A., Vich Vila, A., Sinha, T., Klaassen, M. A. Y., Bolte, L. A., … & Weersma, R. K. (2022). Environmental factors shaping the gut microbiome in a Dutch population. Nature, 604(7907), 732-739.