Voedingssupplementen bij zwangerschapsdiabetes

7 april 2022

Zwangerschapsdiabetes is een veel voorkomende aandoening. Het kan zorgen voor ernstige complicaties en kan langdurige effecten hebben op het metabolisme van moeder en kind. In de afgelopen jaren zijn er veel verschillende onderzoeken gedaan naar voedingssupplementen bij zwangerschapsdiabetes. In een recent artikel zijn onderzoeken verzameld over probiotica, omega-3 vetzuren, vitamine D, myo-inositol, selenium, zink en magnesium en is gekeken naar de sterkte van het bewijs.

Zwangerschapsdiabetes

Zwangerschapsdiabetes is een tijdelijke vorm van diabetes, welke direct na de bevalling over gaat. Tijdens iedere zwangerschap is het lichaam minder gevoelig voor insuline (insulineresistentie). Normaal gesproken maakt het lichaam dan extra insuline aan, maar bij zwangerschapsdiabetes gebeurt dat niet genoeg. Zwangerschapsdiabetes kan gepaard gaan met ernstige complicaties zoals vroeggeboorte of een te hoog geboorte gewicht. Daarnaast hebben zowel moeder als kind na de bevalling meer risico op het ontwikkelen van onder andere diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. De grootste risicofactor voor het ontwikkelen van zwangerschapsdiabetes is overgewicht.

Probiotica

Uit onderzoek blijkt dat vrouwen met zwangerschapsdiabetes een veranderde darmmicrobiota hebben. De veranderde samenstelling lijkt op het darmmicrobiotaprofiel van volwassenen met andere stofwisselingsstoornissen zoals diabetes type 2. Verschillende onderzoeken hebben aanwijzingen gevonden dat probiotica tijdens de zwangerschap mogelijk de ontwikkeling van zwangerschapsdiabetes kan voorkomen. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat probiotica het risico op ontsteking en zwangerschapsvergiftiging kan verkleinen en het glucose metabolisme kan verbeteren.

De onderzoekers concluderen dat er aan de hand van het huidige bewijs langdurige studies met probiotica tijdens de zwangerschap nodig zijn om meer gegevens te krijgen over het effect en mogelijke bijwerkingen.

Omega-3 vetzuren

De omega-3 vetzuren eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA) zijn bewezen goed voor het hart, bloeddruk en vetgehalte in het bloed. Daarnaast is inname van DHA door de moeder erg belangrijk voor de normale ontwikkeling van de ogen en de hersenen bij de foetus. Tijdens de zwangerschap verslechtert het vetmetabolisme en stijgt de concentratie van vrije vetzuren, triglyceriden en cholesterol in het bloed. Bij zwangerschapsdiabetes verslechtert het vetmetabolisme extra sterk. Andersom kan een hoge concentratie triglyceriden in het bloed zwangerschapsdiabetes verergeren.

Onderzoeken naar omega-3 vetzuren tijdens de zwangerschap laten echter meestal geen extra voordeel van omega-3 op zwangerschapsdiabetes zien . Volgens de onderzoekers kan dat komen doordat de studies vaak een te lage dosering gebruiken, een te korte duur hebben of dat er een te kleine onderzoeksgroep is. Een meta-analyse liet echter wel een positief effect van omega-3 vetzuren tijdens de zwangerschap op het HDL cholesterol zien, maar niet op triglyceriden in het bloed, insulineresistentie en glucosewaarden. Sommige studies naar het effect van omega-3 vetzuren bij zwangerschapsdiabetes laten voorzichtige resultaten zien op de mate van insulineresistentie.

De onderzoekers concluderen dat er meerdere potentiële voordelen van omega-3 suppletie voor zwangere vrouwen zijn, maar dat er op dit moment nog te weinig bewijs is om een aanbeveling te geven voor vrouwen met zwangerschapsdiabetes. Meer onderzoek is hier nodig.

Vitamine D

Een vitamine D tekort komt vrij vaak voor bij zwangere vrouwen en is onder andere geassocieerd met zwangerschapsdiabetes, zwangerschapsvergiftiging, vroeggeboorte en een laag geboortegewicht. De Nederlandse Gezondheidsraad raadt zwangere vrouwen aan om dagelijks 10 µg vitamine D te gebruiken om de kans op een te laag geboortegewicht (<2.500 gram) te verkleinen.

Verschillende onderzoeken laten zien dat suppletie met vitamine D het glucose metabolisme van vrouwen met zwangerschapsdiabetes kan verbeteren. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat extra vitamine D de incidentie van zwangerschapsdiabetes kan verkleinen. Een andere studie liet geen effect van vitamine D op zwangerschapsdiabetes zien. Wel zagen ze een kleine, maar significante, daling van de nuchtere bloedglucosewaarde.

De onderzoekers concludeerden dat vitamine D suppletie nuttig kan zijn bij het voorkomen en behandelen van zwangerschapsdiabetes. Ze raden aan om tijdens de vroege zwangerschap de vitamine D status te laten bepalen.

Myo-inositol

Myo-Inositol is een onderdeel van de celmembraan en kan door het lichaam worden gemaakt. Het speelt een rol bij de aanmaak van lipiden en komt voor als bestanddeel van fosfolipiden en fytinezuur. Myo-inositol speelt een rol bij het insulinemetabolisme. Het is daarnaast geassocieerd met de insulinegevoeligheid bij diabetes type 2.

Verschillende onderzoeken naar myo-inositol bij zwangere vrouwen laten zien dat suppletie van myo-inositol de incidentie van zwangerschapsdiabetes verlaagde bij zowel vrouwen met een normaal gewicht als bij vrouwen met overgewicht. Een systematische review liet daarnaast ook zien dat suppletie met myo-inositol het risico op vroeggeboorte verkleint. Myo-inositol lijkt echter geen effect te hebben op de glucosetolerantie van de moeder of het geboortegewicht.

De onderzoekers concluderen dat myo-inositol potentieel gunstige effecten heeft op zwangerschapsdiabetes, maar dat er meer onderzoek nodig is voordat er aanbevelingen gedaan kunnen worden.

Magnesium, zink en selenium

Magnesium kan het glucosemetabolisme van mensen met diabetes verbeteren en heeft mogelijk een positief effect op de insulinegevoeligheid van mensen met een hoog risico op diabetes. Uit de resultaten van een onderzoek naar het effect van magnesium bij vrouwen met zwangerschapsdiabetes blijkt dat het een effect heeft op de expressie van genen die verband houden met het insuline- en vetmetabolisme. Dit zou mogelijk kunnen leiden tot minder complicaties bij zwangerschapsdiabetes.

Tijdens de zwangerschap komt een lage hoeveelheid zink en selenium in het bloed vaak voor, maar over de relatie met zwangerschapsdiabetes is nog niet veel bekend. Een meta-analyse liet zien dat de hoeveelheid selenium in het bloed significant lager was bij vrouwen met zwangerschapsdiabetes, maar voor zink werd deze relatie niet gevonden. Er is nog te weinig bewijs om iets te kunnen zeggen over een effect bij zwangerschapsdiabetes.

De onderzoekers hebben de resultaten samengevat in dit figuur.

Bron: Ibrahim, I., Bashir, M., Singh, P., Al Khodor, S., & Abdullahi, H. (2022). The Impact of Nutritional Supplementation During Pregnancy on the Incidence of Gestational Diabetes and Glycaemia Control. Front. Nutr. 9: 867099. doi: 10.3389/fnut.